Over lucht en luchtdruk

Luchtdruk en zuurstof

In een vliegtuig heerst een zelfde luchtdruk als je normaal op 2000-2400 meter hoogte tegenkomt.
Deze luchtdruk bedraagt ongeveer 80% van de luchtdruk op zeeniveau.

Dit heeft twee gevolgen voor de zuurstofopname. In de eerste plaats bevat de lucht absoluut gezien minder zuurstof. In de tweede plaats hebben de longen door de lagere luchtdruk ook wat meer moeite om de in de lucht aanwezige zuurstof op te nemen. Hoe lager de luchtdruk, hoe lastiger de zuurstofuitwisseling wordt.

Is dat erg? Nee. We kunnen hier heel goed mee uit de voeten. Ondanks de hiervoor genoemde effecten, is ons lichaam heel goed in staat om ons van zuurstof te voorzien.
Als we het zuurstofgehalte in het bloed onder deze omstandigheden meten, dan ligt de zuurstofopname in ons bloed (de zuurstofverzadiging) rond 95%. Bij een normale luchtdruk (op zeeniveau) ligt de zuurstofopname (de zuurstofverzadiging) rond 98%.

Als de luchtdruk 20% afneemt, dan neemt de hoeveelheid zuurstof in ons bloed dus maar gering af, namelijk met ongeveer 3%.
Onder normale omstandigheden zal je van dit geringe verschil niets merken. Maar als je gespannen bent, kan deze waarde door verkeerd ademen nog wat lager zakken. Zie verder 'spanning en ademhaling'.

Pas als de luchtdruk verder afneemt, zal ook de hoeveelheid zuurstof in het bloed behoorlijk gaan afnemen. Maar dan moet je wel denken aan een vermindering van de luchtdruk met tenminste 40% (vergelijkbaar met een hoogte van meer dan 3500 meter).

Als in een vliegtuig door een calamiteit de luchtdruk te veel afneemt, dan is elk vliegtuig voorzien van mond- en neuskapjes waarmee je dan wordt voorzien van zuurstof. Kortom, te weinig zuurstof binnen krijgen in een vliegtuig is eigenlijk niet mogelijk.

Als je COPD-patiënt bent of als je andere ademhalingsproblemen hebt dan is het aan te raden om te overleggen met je arts of er in jouw specifieke geval voorzorgsmaatregelen nodig zijn.

Verse lucht

De lucht in een de cabine van het vliegtuig wordt continu ververst met lucht die van buiten het vliegtuig komt. Deze lucht wordt onttrokken uit de motoren van het vliegtuig. Beter gezegd wordt deze lucht onttrokken uit het compressor-gedeelte van de motor.
Omdat de druk in dit gedeelte van de motor enorm wordt opgestuwd, neemt ook de temperatuur van de lucht toe. De in elkaar geperste lucht heeft een temperatuur van meer dan 400° Celsius.
Voordat deze lucht in de cabine wordt geblazen wordt het daarom eerst weer afgekoeld naar de juiste temperatuur. Dat lijkt vreemd, maar hete lucht afkoelen is efficiënter dan koude lucht verwarmen.
De ozon in deze buitenlucht wordt met speciale filters verwijderd.
Een gedeelte (zo'n 50%) van de lucht in de cabine wordt hergebruikt. Deze wordt eerst gefilterd, waarna deze, vermengd met de buitenlucht, weer in de cabine wordt geblazen.
Op deze manier wordt de lucht in een vliegtuig elke 2 tot 3 minuten geheel ververst.

Luchtvochtigheid

Een gevolg van het gebruiken van hete lucht uit de motoren is dat gedurende dit proces de lucht heel erg droog wordt. De relatieve vochtigheid in een vliegtuig bedraagt gemiddeld 15%. Als gevolg daarvan droog je sneller uit dan normaal. Het is dan ook aan te raden om veel te drinken tijdens een vliegreis. Zie ook 'eten en drinken'.

De droge lucht in het vliegtuig heeft nog een tweede bijverschijnsel, namelijk het dicht blijven zitten van het oor. Tijdens het stijgen en dalen verandert de luchtdruk in de cabine. Deze verandering in luchtdruk is met name voor één orgaan heel vervelend, namelijk het oor.

Om de druk aan de binnenkant van het oor gelijk te houden met de buitendruk loopt er een smal buisje vanuit de neusholte naar het binnenoor (de buis van Eustachius). Elke keer als je slikt of je mond wijd opendoet (bijvoorbeeld bij geeuwen) opent deze buis zich en kan er lucht van en naar het binnenoor stromen om het drukverschil op te heffen.
Als deze buis verstopt is (verkoudheid), of niet goed open gaat (door uitdroging), dan kan de lucht niet stromen. Het drukverschil kan dan niet worden opgeheven. Dit kan zeer pijnlijk zijn.

Neusspray's kunnen opluchting geven. Ook zijn er speciale oordopjes te koop, die het drukverschil aan de buitenkant van het oor slechts langzaam doorlaten. Hierdoor is er meer tijd om het drukverschil op te heffen.